PROTEİNLER
Proteinler,
karbon, oksijen, azot ve hidrojen atomlarının bir araya gelerek oluşturduğu
aminoasitlerin farklı dizilimleri sonucu oluşan vücudun en küçük parçası olan
hücrelerin ve metabolik faaliyetlerde yer alan enzimlerin yapıtaşlarıdır ve çok
büyük önem arz eder. İnsan vücudu aminoasitleri kullanarak karaciğerde bunları
proteinlere dönüştürür, fakat bunları yapabilme yeteneği sınırlıdır.
Dolayısıyla bazı aminoasitleri dışarıdan almamız vücudumuz için elzemdir.
Gün
içerisinde proteinlerden gelen enerji yüzdesi%15-20 (60-90 gram) olmalıdır. Fakat
bu bireyin ihtiyacına göre değişiklik göstermektedir. Büyüme gelişme döneminde
olan bir çocuk, gebe veya emzikli bir anne adayı-anne, yıkıma sebebiyet veren
hastalıkları olan bireyler (yanık, kanser vb), ağır kas çalışan sporcular, yaş
ilerlemesine bağlı olarak hücre yenilenmesi sonlanmış ve yıkımı artmış
yaşlıların alması gereken protein miktarı daha da artış göstermektedir. Çünkü
vücudumuzun büyük bir kısmı proteinlerden oluşmaktadır ve uzun vadede enerji
sağlayacak kadar (glikojen gibi) bir deposu yoktur ve kısa vadede yetersizliği
ancak giderebilirler.
Et,
tavuk, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri, tahıl, soya, bakliyatlar önemli
protein kaynaklarıdır. Gün içerisinde bunlardan dengeli bir şekilde tüketmek
gerekir. Haftada en az 2 kez balık tüketimi çocuklarda beyin gelişimi
açısından, tahıl ve bakliyat gurubu b vitaminleri ve hafıza güçlendirici
özelliği açısından önemli protein kaynaklarıdır. Sindirilebilirlik açısından
ise en iyisi yumurta, et, süt ve benzeri hayvansal kaynaklı yiyeceklerden elde
ettiklerimizdir. Bu besinlerdeki proteinin % 91 - 100'ü, tahıl ürünlerindeki
proteinin % 79 - 90'ı, kuru baklagillerden elde edilen proteinin ise % 69 -
90'ı sindirilir. Kullanılabilirlik açısından tavuk yumurtası örnek proteindir,
% 98'i vücut tarafından kullanılır.
Proteinler vücutta;
Hücreleri
onarır ve yeniler.
Enfeksiyonlarla savaşan antikorları üretir.
Hücre içi ve hücre dışı sıvıların ozmotik dengede tutulmasını sağlar.
Beden fonksiyonlarıyla birlikte, sinir ve kas çalışmalarını koordine eden
hormonlar ve enzimler için gereklidir.
Dyt. Işıl Turgay
Proteinler
Karbonhidratlar
