Atalarımız zaferden zafere
koşmuş, yüzyıllar boyunca dünyada bir numara olmayı başarmışlardı.
Alınan bir kale, şehir ya da ülkeye girmenin bir adabı vardı.
Sade
ama oldukça etkileyici bir tören yapılır, o yerin Müslüman Türkler
tarafından alınmış olduğu herkese hissettirilirdi. Bu tören sırasında
yapılanları şöyle sırayabiliriz:
Görevli askerler içeri
girip kale burçlarına Türk bayraklarını dikerlerken müezzinler de
surların üstünde fetih ezanları okurlar.
Ezanlar okunup tekbirler getirildikten sonra Mehter Takımı büyük bir şaşaa ile nevbet vurur.
Artık şehre girilmiştir... Orada bulunan en büyük kilise camiye
dönüştürülür. Bunun için de öncelikle çan kulelerinden ezan okunur.
Sıra bu caminin adının değiştirilmesine gelmiştir. Ayasofya örneğinde
olduğu gibi eski adının yanına "cami" kelimesi eklenerek anıldığı gibi
"Fethiye" de denebilir. "Kilise Camii" adıyla anılanlar vardır.
Kaleyi fetheden padişah ya da kumandan ilk cuma namazını öteki komutan ve askerleriyle birlikte bu camide kılar.
Cuma hutbesi padişah adına okunur. Bu, ülkenin yeni sahibinin ilanı demektir.
Fethedilen yerde kılınan ilk cuma namazında genellikle din adamlarının en büyükleri imamlık eder ve hutbe okurlar.
Bu
gibi camiler fethin sembolü olarak görüldüğünden büyük önem taşırlar.
Bir bakıma o camiler yalnızca ibadet yeri olmaktan çıkar; milli, tarihi
ve hatta askeri bir abide hüviyetine bürünür.
Cumhuriyet
döneminde müzeye dönüştürülmesine rağmen milletimizin Ayasofya'ya hâlâ
cami gözüyle bakması ve öyle görmek istemesi onun sembol oluşundan
dolayıdır.
Osmanlılar tarafından camiye çevrilen ilk kilise,
1288 yılında Osman Bey tarafından alınan Karacahisar'daki kilisedir.
İlk cuma hutbesi de burada okunmuştur.
6 Nisan 1326'da
Bursa'ya giren Orhan Gazi ilk iş olarak Aya Elya adıyla bilinen kilise
ile hemen ardından Büyük Hisar Kilisesi'ni camiye çevirmiştir.
Orhan
Gazi zamanında camiye çevrilen önemli kiliselerden biri de
İznik'tekidir. Türk - İslam dünyasında olduğu gibi haçlı dünyasında da
önemli bir yeri olan İznik 1331 yılında kesin olarak fethedilince, orada
bulunan ve ünlü "İznik Konsil"i'nin toplanma yeri olan Ayasofya
Kilisesi camiye dönüştürüldü.
Altı yüz yıllık Osmanlı tarihi
boyunca yüzlerce, binlerce fetih yapıldı ve bir o kadar kilise camiye
dönüştürüldü. Şimdi o camilerin bir bölümü amaca uygun olarak kullanılıp
bizi gururlandırırken, bir bölümü düşmanlarca yakılıp yıkıldı, bir
bölümü de yadellerde boynu bükük, öylece duruyor!
Zaferden Zafere
Orhun Abideleri ve Bilge Kağan
