Endüstriyel Tesislerde Enerji Tasarrufu

«« Önceki Döküman		Sonraki Döküman »»
Tarih	:	30.04.2011
Kategorisi	:	Mühendislik Uyg.
Okunma Sayısı	:	5607
Yorum Sayısı	:	0
Ekleyen	:	YILMAZ KUR

ENDÜSTRİYEL TESİSLERDE ENERJİ TASARRUFU

Sanayide birinci öncelik üretime verildiğinden, enerji tasarrufuna yeterince önem ve dikkat verilmemektedir. Zaman zaman aşırı enerji tüketimleri olmaktadır. Enerji tasarrufu konusunda, merkezi bir izleme ve denetleme mekanizmasının veya otomatik kontrolün oluşturulması, yapılan çalışmaların etkinliğinin arttırılması açısından gereklidir. Endüstriyel tesislerde en büyük eksikliklerden biri de gerekli ölçüm, kontrol cihazları ile otomatik kontrol sistemlerinin olmaması sebebiyle enerji tüketimlerinin sağlıklı bir şekilde izlenememesidir. Kamu kesimi yatırımlarında bu konuya özellikle önem verilmesi, üst yönetimin enerji tüketiminin izlenmesi konusunu titizlikle takip etmesi gereklidir. Yine daha önce dediğimiz gibi, enerjiyi kullanan personelin enerji tasarrufu konusunda bilinçlendirilmesi en önemli konuların başında gelmektedir. Bilgisayar destekli koruyucu bakım-onarım sistemlerinin kurulması yaygın-laştırılmalı, bu şekilde arıza ve duruşlara bağlı üretim kayıplarının, enerji kayıplarının ve enerji tüketimlerinin azaltılması sağlanmalıdır. Sanayi kuruluşlarının enerjiyi verimli bir şekilde kullanması için çeşitli sistem ve ekipmanlara yönelik olarak bazı standartların ise devlet tarafından hazırlanması gereklidir.

Öncelik endüstriyel yapıya ait ilk projelendirme esnasında tesisin ihtiyaç kapasiteleri (ısıtma, soğutma, buhar, sıcak su, elektrik) tam olarak tespit edildikten sonra binanın isletmesine ait sistem seçimleri yapılması çok önemlidir. Örnek olarak sadece doğal gaz çevrim santrali ile doğal gaz kullanarak (co-generation) buhar, ısıtma, sıcak su ve elektrik elde edildiği gibi günümüz teknolojisine uygun büyük ölçekli tasarruflar yapılmaktadır. Ya da ürettiğiniz üretim bandına uygun sistem seçimleri de yapılabilir. Buna da örnek olarak Ayvalık'ta 1989 yılında staj yaptığım Komili Yağ fabrikasında gemiden sökülmüş 2 adet zeytin küspesi (prina) yakmalı buhar kazanı kullanılması örnek verilebilir. Zeytin, hammaddeden atığına kadar çok iyi bir şekilde değerlendirilerek ilave yakıt olmaksızın tesisin ihtiyacı olan ısıtma, buhar ve sıcak su ihtiyacı karşılanmaktadır.

1) ELEKTRİK ENERJİSİ KONUSUNDA ENERJİ TASARRUFU

Ø Enerjiyi kullanan personel, enerji tasarrufu konusunda eğitim verilerek bilinçlendirilmelidir.

Ø Gece ve gündüz tarifeli enerji sayaçlarının kullanıldığı isletmelerde gereksiz yere üretime uygun olmayan ekipmanların çalıştırılması önlenmeli ve çalışma grafiğine uyumu sağlanmalıdır.

Ø Elektrik motorları, vantilatörler, aspiratörler, kompresörler, pompalar ve soğutma gruplarının frekans konvertörlü sistemlere değişikliği sağlanmalıdır. İhtiyaç kapasitesi aralığında %100 çalışmadan %15'e kadar oransal olarak çalıştığını ve çekilen elektrik gücünü düşürerek büyük enerji tasarrufu yapılır.

Ø Hareket sensörlü veya ışığa duyarlı aydınlatma elemanları kullanarak enerji tasarrufu yapılabileceği unutulmamalıdır.

Ø Elektrik motorlarının bulunduğu ortamların yeterince havalandırılması sağlanmalıdır. Üzerindeki ısıyı yeterince atamayan motorların daha fazla elektrik çekmesi önlenmelidir.

2) ISITMA, BUHAR ve SOGUTMA ENERJİSİ KONUSUNDA ENERJİ TASARRUFU

Ø Binadaki; duvar, cam, çatı ve tavan yapı elemanlarının (ısı yalıtım malzemeleri) ısı şartnameleri doğrultusunda seçildiği ve uygulamasının yapıldığına dikkat edilmelidir. Gerekirse termal kameralar ile ısı kaçaklarının olduğu bölgelerin yalıtımı yeniden yapılmalıdır.

Ø Üretim mekânlarının ihtiyacı olan sıcaklıklarda, ısıtma ve havalandırma yapıldığına dikkat edilmelidir. Yüksek mekânların ısıtılmasında mekânda tavana tamponlanan sıcak havanın tekrar aşağıya indirilmesi ve ortamın homojen sıcaklıkta olması için destraksiyon fanları kullanılmasına dikkat edilmelidir.

Ø Çok giriş-çıkış yapılan depo yükleme boşaltma gibi mekânların kapılarında hava perdesi kullanılarak dışarıdan içeriye soğuk havanın girmesi önlenmelidir.

Ø Ülkemizde pek dikkat edilmeyen ortamın nem değerleri kontrol edilerek hem ürünün ihtiyacı, saklanma şartları yerine getirilmeli, hem de enerji tasarrufu yapılabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Ø Bina taze hava ihtiyacı, hava değişim sayıları, egzoz miktarları proje aşamasında özenle işverenle birlikte değerlendirilerek seçilmelidir. Havalandırma sistemleri ile gereksiz havalandırma yapıldığı unutulmamalıdır. Ayrıca free cooling (%100 dış havalı çalıştırma sistemi) ile sistem dizaynı yapılmalıdır. Bu şekilde ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ortam iç havası ile dış havasının aynı olduğu sıcaklık şartlarında (+15 ve +22°C sıcaklıkları arası) dış havaya enerji aktarılmadan direkt olarak iç mekânlara gönderilir. Enerji tasarrufu yapılır.

Ø Enerjinin verimli olarak kullanılması ve çevre koruma acısından buhar tartışmasız tek enerji kaynağıdır. Buhar tesisatlarında kaçak buharların giderilmesi gerekmektedir. Amaca uygun kondenstop (buhar kapanı) kullanılması gerektiği bilinmelidir. Arızalı buhar kaçıran bir kondenstopun isletmeye getirdiği zarar küçümsenemeyecek boyuttadır. Örnek olarak 1996 yılında İstanbul'da Sabancı grubuna ait Avcılar'da bulunan İNSA İstanbul Naylon İplik Sanayi A.Ş. firmasında tarafımca yapılan buhar sistemine ait enerji tasarruf tedbirleri sayesinde yıllık 1,5 milyon dolar enerji tasarrufu yapılmıştır.

Ø İşletmenin ihtiyacı olan soğutma enerjisi, ısıtma enerjisi ve buhar hatlarında, fittings elemanları ve vanalarda yalıtım tedbirleri göz önüne alınmalıdır.

Ø Soğutma enerjisini sağlayan ana makinenin (chiller) cihazlarının bulunduğu ortamda iyi havalandırılması sağlanmalıdır. Etrafında sıcak ısı atan ekipmanlar olmaması gerekmektedir. Ayrıca fabrikanın bulunduğu tesise yakin su kaynakları var ise, su soğutmalı gruplar kullanılması gerekir. Yoksa hava soğutmalı gruplar kullanılmalıdır. Ya da artık günümüzde Avrupada kullanılmaya yeni başlanan buz depolamalı soğutma sistemleri kullanılabilir. Gece ucuz elektrik gideri ile buz yapan soğutma makinesi gündüzleri bu buzu suyla karıştırarak sistemlere göndermekte ve daha ucuz elektrik tüketmektedir.

3) SU TASARRUFU ve BASINÇLI HAVA KONUSUNDA ALINACAK ÖNLEMLER

Ø Basınçlı hava hatlarında, kaçakların olmamasına dikkat edilmelidir. Hava hatlarında oluşan su tahliyeleri için hava kondenstopu (su kapanı) kullanılmalıdır. Gerekirse elektronik su boşaltma cihazı kullanılmalıdır. Ayrıca kompresörde sıkıştırılan hava içerisinde yağ damlacıkları oluşur. Bunun, ürüne veya üretim bantlarına zarar vermemesi için kompresörden sonra yağ ayırıcıdan geçmesi gerekmektedir.

Ø Basınçlı hava kompresörünün bulunduğu ortamda ısı yayan başka makine olmamalıdır. Aksi taktirde daha yüksek enerji çekecektir.

Ø Kullanılan sıcak suyun dağıtım hatlarında musluklar kapalı olduğunda ve sıcak su kullanılmadığı zamanlarda, borularda su soğuyacaktır. Özellikle soyunma ve duş bölümlerinde, büyük sistemlerde bu konuda bir önlem alınmaz ise musluk açıldığında sıcak su gelinceye kadar önemli ölçüde su boşa akıtılır. Su israfının önlenmesi ve konforu için, sıcak su dağıtımında sirkülasyon hattı oluşturulmalıdır.

Ø Merkezi sıcak su hazırlama sistemlerinde, enerji tasarrufu sebebiyle, boyler su sıcaklıklarının 45°C yi geçmemesi eğilimi giderek ağırlık kazanmaktadır. Öte yandan 45°C boyler su sıcaklığı lejyoner hastalığı için en uygun değerdir. Bu nedenle haftada 1 kez, kullanımın minimum olduğu bir günde, su sıcaklığı 60°C ye yükseltilmelidir.

Akış kontrollü (kendiliğinden açılan ve kapanan otomatik) musluklar sosyal binalarda, büyük ölçüde su kullanımının olduğu yerlerde, genel tuvaletlerde el yıkama ve duşlarda kullanılır. Belirli bir miktarda su aktıktan sonra, kendiliğinden kapanır. Su tasarrufu sağlamaya yöneliktir. Aynı zamanda hijyen acısından da kullanılmalıdır.

ykuralfa@yahoo.com