YAĞ
En
çok enerji veren besin bileşenidir. 1 gr yağ yaklaşık 9 kcal enerji sağlar.
İhtiyaçtan fazla alınan yağlar depolanmaya başlar ve daha sonra kullanılmak
üzere biriktirilen bu yağ depoları, ihtiyacımızdan fazla besin almaya devam
ettiğimiz sürece tehlikeli seviyelere ulaşabilir. Yağlar, yağ asitlerinden
oluşmaktadır ve yağ türleri içerdikleri yağ asitlerinin özellikleri ile
belirlenmektedir. Doymuş yağlar ve doymamış yağlar olarak iki grupta
incelenirler. Daha çok hayvansal besinlerde bulunan doymuş yağlar, insan
sağlığı için zararlı yağlardır. Daha çok bitkisel besinlerde ve balıklarda
bulunan doymamış yağlar ise insan sağlığı için yararlıdırlar Yağlı besinleri
tüketirken günlük enerji ihtiyacımızın %30 dan fazlasını içermemesine dikkat
etmeliyiz.
Doymuş
yağlar genel olarak hayvansal gıdalarda fazla miktarda bulunmaktadır.
Gereğinden fazla tüketildiği zaman kolesterol değerini yükseltirler, kalp-damar
hastalıkları, kanser ve şişmanlık gibi hastalıklara zemin hazırlarlar. Oda
sıcaklığında katı halde bulunurlar. Ancak zeytinyağı, ayçiçek yağı, kanola
yağı, soya yağı gibi sıvı yağlar da az miktarda da olsa doymuş yağ içerirler.
Besinsel kaynakları; et, tam yağlı mandıra ürünleri (peynir, süt ve dondurma),
kümes hayvanlarının derisi ve yumurtadır.
Doymamış
yağlar ise tekli doymamış, çoklu doymamış ve trans yağlar olarak 3 grup altında
toplanırlar. Bunlar vücudun ihtiyaç duyduğu elzem yağlardır. Oda sıcaklığında
sıvı halde bulunurlar ve büyük bir çoğunluğunu bitkisel kaynaklı gıdalar
oluşturur. Tekli doymamış yağların diyette yer alması iyi huylu kolesterolün
düşmesini engellerken, kötü huylu kolesterolün düşmesine yardımcı olur. Çoklu
doymamış yağ esitleri ise kendi içerisinde omega-3 omega-6 ve omega-9 olmak
üzere 3 gruba indirgenir. Omega-3 kaynakları; balık,anne sütü, keten
tohumu,fındık, soya iken omega-6 kaynakları; anne sütü, yumurta, süt ve süt
ürünleri, mısır yağı,yer fıstığı, kanak çekirdeği, ay çekirdeği, soya fasulyesi
ve omega-9 kaynakları; avakado,kayısı çekirdeği, badem ve zeytinyağıdır. Gün
içerisinde, bir birey yağlı bir porsiyon balık tüketildiği zaman yaklaşık 900
mg omega-3 yağ asiti almış olur. Tüketiminin eksik olması sonucu olarak,
bebeklerde bağışıklık ve siniri sisteminin gelişimnde eksikliklere neden
olabilmektedir.
Dyt. Işıl Turgay
Yağ
Karbonhidratlar
